Dzień wycofania sowieckich wojsk okupacyjnych z Czechosłowacji
21 czerwca, sobota
Historyczne tło
W nocy z 20 na 21 sierpnia 1968 roku wojska pięciu państw Układu Warszawskiego – ZSRR, Polski, NRD, Węgier i Bułgarii – wkroczyły do Czechosłowacji, aby powstrzymać liberalizujące reformy rządu Aleksandra Dubčeka. Inwazja zakończyła okres politycznego odrodzenia i rozpoczęła długotrwałą okupację kraju przez Armię Radziecką. Choć formalnie obecność wojsk była uzasadniana umowami dwustronnymi, w rzeczywistości była ona postrzegana jako naruszenie suwerenności państwa.
Proces wycofywania wojsk
Po aksamitnej rewolucji w 1989 roku i upadku reżimu komunistycznego w Czechosłowacji, jednym z priorytetów nowego demokratycznego rządu było zakończenie obecności wojsk sowieckich. Rozmowy z Moskwą rozpoczęły się w 1990 roku i zakończyły podpisaniem porozumienia o wycofaniu wojsk. Proces ten trwał od marca 1990 do czerwca 1991 roku i objął ponad 73 tysiące żołnierzy, tysiące pojazdów wojskowych oraz ogromne ilości sprzętu.
Znaczenie dla Słowacji
Choć w 1991 roku Czechosłowacja była jeszcze jednym państwem, wydarzenie to ma szczególne znaczenie również dla współczesnej Słowacji, która od 1993 roku jest niepodległym państwem. Wycofanie wojsk sowieckich symbolizuje odzyskanie pełnej suwerenności i wolności od wpływów zewnętrznych. Dla wielu Słowaków jest to moment przełomowy, który otworzył drogę do integracji z Zachodem, w tym do członkostwa w NATO i Unii Europejskiej.
Obchody święta
Dzień wycofania sowieckich wojsk okupacyjnych z Czechosłowacji obchodzony jest na Słowacji 21 czerwca. Choć nie jest to dzień ustawowo wolny od pracy, ma on charakter symboliczny i edukacyjny. W tym dniu organizowane są uroczystości państwowe, wystawy historyczne, wykłady oraz spotkania z uczestnikami wydarzeń z lat 1989–1991. Media przypominają o znaczeniu tego dnia, a szkoły często poświęcają mu lekcje historii.
Dziedzictwo i pamięć
Święto to pełni ważną rolę w kształtowaniu pamięci historycznej i tożsamości narodowej Słowaków. Przypomina o trudnej drodze do wolności i o konieczności obrony suwerenności państwowej. Jest również okazją do refleksji nad skutkami totalitaryzmu i znaczeniem demokracji. W przestrzeni publicznej coraz częściej pojawiają się inicjatywy mające na celu upamiętnienie miejsc stacjonowania wojsk sowieckich oraz ofiar inwazji z 1968 roku.
Dzień wycofania sowieckich wojsk okupacyjnych z Czechosłowacji stanowi ważny element współczesnej kultury pamięci na Słowacji i przypomina o wartości wolności, którą nie zawsze można było uważać za oczywistą.
Dzień wycofania sowieckich wojsk okupacyjnych z Czechosłowacji w innych latach
- 2021 21 czerwca, poniedziałek
- 2022 21 czerwca, wtorek
- 2023 21 czerwca, środa
- 2024 21 czerwca, piątek
- 2026 21 czerwca, niedziela