แรกนาขวัญ
9 พฤษภาคม, ศุกร์
พิธีแรกนาขวัญ จัดขึ้นเป็นประจำทุกปีในช่วงต้นฤดูเพาะปลูก โดยมักจะตรงกับเดือนพฤษภาคม ซึ่งเป็นช่วงที่เหมาะสมสำหรับการเริ่มต้นไถหว่านในประเทศไทย พิธีจะจัดขึ้นที่ท้องสนามหลวง กรุงเทพมหานคร โดยมีพระราชพิธีในระดับชาติที่เรียกว่า “พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ” ซึ่งประกอบด้วยสองส่วนหลัก ได้แก่
1. พิธีพืชมงคล เป็นพิธีทางศาสนาในพระพุทธศาสนา จัดขึ้นที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม (วัดพระแก้ว) เพื่ออธิษฐานขอความอุดมสมบูรณ์แก่พืชผลทางการเกษตร พระสงฆ์จะสวดมนต์เจริญพระพุทธมนต์เพื่อความเป็นสิริมงคล
2. พิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ เป็นพิธีทางพราหมณ์ที่จัดขึ้น ณ ท้องสนามหลวง โดยมี “พระยาแรกนา” ซึ่งเป็นข้าราชการที่ได้รับพระราชทานแต่งตั้งให้ทำหน้าที่ไถหว่านในพิธี พระยาแรกนาจะทำการไถนาและหว่านเมล็ดพันธุ์ข้าวตามลำดับพิธีกรรม พร้อมทั้งมี “เทพี” ซึ่งเป็นหญิงสาวแต่งกายด้วยชุดไทยโบราณ ทำหน้าที่ถือภาชนะบรรจุเมล็ดพันธุ์และเดินเคียงข้างพระยาแรกนา
การเสี่ยงทาย เป็นอีกส่วนสำคัญของพิธี โดยพระยาแรกนาจะทำการเสี่ยงทายผ้านุ่งเพื่อทำนายฤดูกาลเพาะปลูก และเสี่ยงทายอาหารของวัวพระราชทานเพื่อพยากรณ์ผลผลิตในปีนั้น เช่น หากวัวเลือกกินถั่วหรือข้าวโพด หมายถึงพืชผลจะอุดมสมบูรณ์ เป็นต้น
ความสำคัญทางวัฒนธรรม พิธีแรกนาขวัญสะท้อนให้เห็นถึงความผูกพันระหว่างวิถีชีวิตของคนไทยกับการเกษตร ตลอดจนความเคารพต่อธรรมชาติและความเชื่อในสิ่งศักดิ์สิทธิ์ นอกจากนี้ยังเป็นการอนุรักษ์ประเพณีและวัฒนธรรมไทยที่มีมาแต่โบราณให้คงอยู่สืบไป
พิธีแรกนาขวัญจึงไม่เพียงแต่เป็นพิธีกรรมทางศาสนาและวัฒนธรรมเท่านั้น แต่ยังเป็นสัญลักษณ์ของความหวังและการเริ่มต้นใหม่ของเกษตรกรไทยในแต่ละปีอีกด้วย
แรกนาขวัญ ในปีอื่น ๆ
- 2022 19 พฤษภาคม, พฤหัสบดี
- 2023 17 พฤษภาคม, พุธ
- 2024 26 พฤษภาคม, อาทิตย์
- 2026 11 พฤษภาคม, จันทร์